Rối loạn tiền đình là một bệnh lý thường gặp ở cả nam và nữ nhưng hầu như mọi người chỉ hiểu về bệnh lý này một cách thoáng qua cùng với 1 vài triệu chứng của nó. Thực chất, rối loạn tiền đình có nhiều dạng khác nhau, do các nguyên nhân khác nhau gây ra. Để tìm hiểu thông tin chi tiết về các loại rối loạn tiền đình, các bạn có thể theo dõi ở bài viết dưới đây.
Mục lục
1. Chóng mặt lành tính do tư thế (BPPV)
Nó xảy ra khi một số tinh thể canxi cacbonat (otoconia) trong xoang nang bị bong ra và di chuyển vào một hoặc nhiều trong số 3 kênh bán khuyên chứa đầy chất lỏng. Khi các tinh thể này tích tụ đủ nhiều sẽ gây cản trở chuyển động của chất lỏng mà các kênh này dùng để cảm nhận chuyển động của đầu, khiến tai gửi sai tín hiệu đến não và gây nên BPPV.
Cơ chế gây sai lệch thông tin: Các chất lỏng trong hệ thống bán khuyên không phản ứng với trọng lực. Tuy nhiên, các tinh thể otoconia di chuyển với trọng lực khiến các chất lỏng di chuyển theo. Sự di chuyển của chất lỏng khiến các đầu dây thần kinh trong ống bị kích thích và gửi một thông điệp tới não rằng đầu đang chuyển động, mặc dù không phải vậy. Thông tin sai lệch này không khớp với những gì tai đang cảm nhận, mắt đang nhìn thấy hoặc với những gì cơ và khớp đang làm. Và thông tin không khớp này được não cảm nhận như một cảm giác quay tròn, chóng mặt, thông thường kéo dài ít hơn một phút. Đi kèm với triệu chứng hoa mắt, chóng mặt, bệnh nhân có thể bị mất cân bằng nhẹ đến vừa.
BPPV có thể được điều trị qua một loạt các chuyển động xoay đầu. Những chuyển động này giúp cho những tinh thể canxi về lại đúng vị trí
2. Viêm tai trong và viêm dây thần kinh tiền đình
Viêm dây thần kinh tiền đình và viêm tai trong là những rối loạn do nhiễm trùng làm viêm tai trong hoặc dây thần kinh nối tai trong với não.
Tai trong là 1 hệ thống gồm các túi – ống chứa đầy chất lỏng, đảm nhiệm 2 vai trò chính là nghe và giữ cân bằng cơ thể.
Chức năng nghe liên quan đến ốc tai , một ống hình con ốc chứa đầy chất lỏng và các đầu dây thần kinh nhạy cảm . Ốc tai biến các thông tin cơ học thành xung động thần kinh và truyền tín hiệu âm thanh đến não qua dây thần kinh số 8.
Chức năng cân bằng liên quan đến các cơ quan tiền đình. Các tế bào chất lỏng và tế bào long trong hệ thống bán khuyên, cùng xoang nang và cầu nang hình túi cung cấp cho não thông tin về chuyển động của đầu.
Dây thần kinh tiền đình:Tín hiệu truyền từ tai trong đến não thông qua dây thần kinh tiền đình (dây thần kinh số 8), có hai nhánh. Một nhánh (dây thần kinh thính giác) truyền thông tin từ cơ quan thính giác, còn nhánh kia (dây thần kinh tiền đình) truyền thông tin từ các cơ quan cân bằng.
Não tích hợp các tín hiệu cân bằng được gửi qua dây thần kinh tiền đình từ tai phải và tai trái. Khi một bên bị nhiễm bệnh, nó sẽ gửi tín hiệu bị lỗi. Do đó não nhận được thông tin không khớp, dẫn đến chóng mặt hoặc chóng mặt.
Viêm dây thần kinh ảnh hưởng đến nhánh liên quan đến sự cân bằng, dẫn đến chóng mặt hoặc chóng mặt nhưng không thay đổi thính giác.
Viêm tai trong xảy ra khi nhiễm trùng ảnh hưởng đến cả hai nhánh của dây thần kinh tiền đình, dẫn đến thay đổi thính giác cũng như chóng mặt hoặc chóng mặt.
3. Bệnh Ménière
Bệnh Ménière (Ménière’s disease – MD) là chứng rối loạn của tai trong, được đặc trưng bởi các giai đoạn cảm giác như thế giới đang quay tròn (chóng mặt),ù tai, mất thính giác và đầy tai. Thông thường chỉ có một tai bị ảnh hưởng, ít nhất là ban đầu; tuy nhiên, theo thời gian cả hai tai có thể cùng bị ảnh hưởng. Các giai đoạn bị ảnh hưởng thường kéo dài từ 20 phút đến vài giờ. Theo thời gian, mất thính lực và ù tai có thể trở thành vĩnh viễn.
Căn nguyên khiến bệnh Ménière khởi phát vẫn chưa được xác định chính xác. Một số căn nguyên được biết đến bao gồm: rối loạn/thiểu năng tuần hoàn não, nhiễm virus, dị ứng, phản ứng tự miễn, đau nửa đầu và khả năng kết nối di truyền. Bệnh Ménière là kết quả của việc ứ quá nhiều dịch trong tai hoặc sự xuất hiện của kali trong khu vực tai trong.
Một số thay đổi trong chế độ ăn như giảm lượng muối, caffeine và đồ uống có cồn và thuốc có thể giảm nhẹ những triệu chứng trên. Trong một số trường hợp hiếm hoi, có thể phẫu thuật để làm giảm triệu chứng. Những nơi bị ảnh hưởng ở tai trong thường bị cắt bỏ để ngăn chúng gửi các tín hiệu sai tới não.
Lỗ rò perilymph (PLF)xảy ra khi xuất hiện vết rách hoặc khuyết tật ở 1 trong 2 màng ngăn cách tai giữa (chứa đầy không khí) và khoang quang mạch bạch huyết của tai trong (chứa đầy dịch lỏng). Lỗ nhỏ này cho phép ngoại dịch của tai trong rò rỉ vào tai giữa.
Những thay đổi về áp suất không khí xảy ra ở tai giữa (ví dụ khi đi trên máy bay) thường không ảnh hưởng đến tai trong. Tuy nhiên, khi có lỗ rò, sự thay đổi áp lực tai giữa sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tai trong, kích thích sự cân bằng gây ra các triệu chứng PLF.
Khoang quanh mạch bạch huyết có kết nối trực tiếp với dịch não tuỷ (CSF) bao quanh não. Ngoại dịch (chất lỏng tại khoang quanh mạch bạch huyết) cũng có hàng lượng Natri cao và có thành phần tương tư CSF. Chính vì vậy, khi có hiện tượng PLF , lượng ngoại dịch được điều khiển và thay thế bởi CSF. Sự sụt giảm của thể tích dịch não tuỷ quanh não và tuỷ sống có thể gây ra triệu chứng đau đầu.
4. Những loại rối loạn tiền đình khác
U thần kinh thính giác: Khối u trong tai là khối u lành tính, chúng phát triển chậm nhưng có thể chèn lên các dây thần kinh số 8, dẫn đến điếc, ù tai, chóng mặt. Trong một số trường hợp, u thần kinh thính giác có thể chèn lên các dây thần kinh mặt và gây liệt một bên mặt.
U thần kinh thính giác có thể loại bỏ bằng cách phẫu thuật hoặc xạ trị để ngăn sự phát triển của khối u.
Độc tính đối với cơ quan thính giác: Một số loại thuốc và chất hóa học có thể làm ảnh hưởng đến tai trong hoặc đến dây thần kinh tiền đình. Cả hai nguyên nhân trên đều có thể gây ra điếc. Ngừng thuốc và tránh xa các chất hóa học độc hại có thể có thể khiến bệnh tình được cải thiện. Trong một số trường hợp khác, những tổn thương này có thể kéo dài mãi mãi.
Giãn cổng tiền đình (EVA): Ống tai hẹp kéo dài từ tai trong vào trong hộp sọ được gọi là cổng tiền đình. Nếu cổng tiền đình bị giãn rộng hơn mức cần thiết, bạn có thể sẽ bị điếc. Nguyên nhân của triệu chứng này không rõ ràng, nhưng có thể liên quan tới một số gen di truyền từ bố mẹ.
Không có cách chữa trị nào cho chứng giãn cổng tiền đình. Cách tốt nhất để bảo vệ tai của bạn là không chơi những môn thể thao va đập mạnh hoặc bất cứ hoạt động nào gây thương chấn. Tránh xa việc thay đổi áp suất đột ngột thường xảy ra đối với những người lặn bằng bình dưỡng khí.
Đau nửa đầu tiền đình: Nếu não gửi những tín hiệu sai tới hệ thăng bằng, điều này có thể dẫn đến đau đầu dữ dội, chóng mặt, nhạy cảm với ánh sáng và âm thanh lớn, điếc, ù tai.
